Νεότερη Ιστορία της Χαλκίδας

Κατά την Ελληνική Επανάσταση, η Χαλκίδα που ήταν έδρα του πασά, αποτελούσε με τα δύο φρούριά της (της Χαλκίδας και τουΚαράμπαμπα) απόρθητη πόλη.

Εν τούτοις στα τέλη Μαΐου και στις αρχές Ιουνίου του 1821, η πόλη πολιορκήθηκε από τους Έλληνες χωρίς επιτυχία και τον Ιούλιο ο Ομέρ Βρυώνης έφθασε στην περιοχή, κατά την πορεία του προς τα Βρυσάκια, όπου όμως αποκρούστηκε και ηττήθηκε, από τους Έλληνες που είχαν προλάβει να οργανώσουν στρατόπεδο, με επικεφαλής τον Αγγελή Γοβγίνα.

Στη μάχη αυτή διακρίθηκε ο Νικόλαος Κριεζώτης. Μετά τον θάνατο του Αγγελή Γοβγιού, στην ενέδρα στα Δυό Βουνά, αρχηγός στην Εύβοια γίνεται ο Ν. Κριεζώτης.

Η επανάσταση συνεχίστηκε με αμφίρροπα αποτελέσματα. Μεγάλη δοκιμασία ήταν οι εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στον Κριεζώτη και τον Διαμαντή Νικολάου, οπλαρχηγό του Ολύμπου, για την αρχηγία στο νησί. Μετά από νίκες του εναντίον του Ομέρ Μπέη στο Διακοφτί και στο Βατίτσι, ο Κριεζώτης πολιόρκησε την Κάρυστο.

 Όμως η άφιξη του τουρκικού στόλου διέλυσε το ελληνικό στρατόπεδο με αποτέλεσμα ο άμαχος πληθυσμός να καταδιωχτεί και να σφαγεί.

Ο Κριεζώτης αναγκάστηκε τότε να αποσυρθεί στη Σκόπελο.

 Τον Νοέμβριο του 1823 νέα πολιορκία της Χαλκίδας από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, με τη βοήθεια Ψαριανών πλοίων, περιορίζει τους Τούρκους στο φρούριο αλλά χωρίς αποτέλεσμα, όπως επίσης και η περισσότερο οργανωμένη επιχείρηση για την απελευθέρωσή της τους πρώτους μήνες του 1823.

 Έτσι η Χαλκίδα αλλά και όλη η Εύβοια παρέμεινε στα χέρια των Τούρκων ακόμη και μετά την άφιξη του Καποδίστρια και μόνο μετά από συνθήκη στις 25-3-1833 παρεδόθη στην Ελλάδα.

Στις 20-3-1833 μετά την αναχώρηση του Ομέρ πασά από την Χαλκίδα για να μην παραστεί στην παράδοση, τον αντικαθιστά ο χατζή ισμαήλ μπέης.

 Παρών κατά την παράδοση και ο Άγγλος Ναύαρχος κυβερνήτης του δρόμωνα που μετέφερε τους δύο άνδρες επισήμους στην Χαλκίδα ,οργισθείς μάλιστα για την ολιγόλεπτη καθυστέρηση του Χατζή Ισμαήλ Μπέη, ο οποίος προσέφερε τελικά τα κλειδιά του φρουρίου επί αργυρού δίσκου.

 Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους η Εύβοια ακολούθησε τις τύχες του ελληνικού κράτους . 

Αναγνωρίστηκε ως ιδιαίτερη Νομαρχία με πρώτο Νομάρχη της τον Γ. Αινιάν , ο οποίος ίδρυσε αμέσως στη Χαλκίδα αλληλοδιδακτικό σχολείο και τυπογραφείο . Λίγο αργότερα κυκλοφόρησε στη Χαλκίδα η πρώτη εφημερίδα της Εύβοιας με τον τίτλο ' ΕΛΛΗΝ ' .

 Πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωση , η Χαλκίδα διατηρούσε τον ανατολίτικο χαρακτήρα της περιόδου της Τουρκοκρατίας . Το 1885 όμως , όταν πρωθυπουργός ήταν ο Χ. Τρικούπης και Δήμαρχος ο Ηρ. Γαζέπης , άρχισε η κατεδάφιση του τείχους της Χαλκίδας και η κάλυψη της τάφρου με το υλικό της κατεδάφισης .

 Έτσι η Χαλκίδα αρνήθηκε μια μακρόχρονη και σημαντική περίοδο της ιστορίας της και έχασε τη δυνατότητα να παραμείνει μια από τις πιο γραφικές πόλεις της σύγχρονης Ελλάδας .

Μετά την απελευθέρωση της χώρας, άρχισε να αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς και το 1835 ήταν ένα από τα λιμάνια με την μεγαλύτερη κίνηση και με ναυπηγείο μικρών σκαφών. Το 1856 στο νηολόγιό της είχαν εγγραφεί 25 πλοία και ο πληθυσμός της από 10.000 το 1853 αυξήθηκε στις 15.500 το 1889.

 Στους Βαλκανικούς πολέμους η Εύβοια διακρίθηκε χάρη στη δράση του Συντάγματος Πεζικού Χαλκίδας . Πολύ γνωστός είναι ο θρίαμβος του Ευβοέα ταγματάρχη Βελισσαρίου στη μάχη στο Μπιζάνι. Λίγο αργότερα η Μεραρχία Χαλκίδας αποβιβάστηκε στην απελευθερωμένη Σμύρνη , για να πάρει μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία .

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 κατέπλευσαν στη Χαλκίδα πρόσφυγες από την ελληνική Ανατολή. 

Οι περισσότεροι από αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Νέα Αρτάκη και τη Νέα Λάμψακο και σε προσφυγικούς συνοικισμούς στη Χαλκίδα και στην Αμάρυνθο .

 Στη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου η Εύβοια βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα .

 Τον Απρίλιο του 1941 γερμανικός στρατός εισήλθε στην ευβοϊκή πρωτεύουσα και η γερμανική διοίκηση εγκαταστάθηκε στο 'Κόκκινο Σπίτι'.

 Στην περίοδο της κατοχής σε όλη την Εύβοια είχαμε σημαντική δράση των αντιστασιακών οργανώσεων και ιδιαίτερα στη Λαμπούσα , τη Στενή και το Βατώντα. Στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε , έγιναν μεγάλες αγριότητες σε όλο το νησί. Επιβεβαιώθηκε έτσι για άλλη μια φορά , ότι ένας εμφύλιος πόλεμος είναι τόσο χειρότερος από έναν εθνικό , όσο ένας εθνικός πόλεμος είναι χειρότερος από την ειρήνη .

 Η ανάπτυξη της Εύβοιας μετά την απελευθέρωση υπήρξε συνεχής και αξιόλογη , τόσο στον οικονομικό όσο και στον πνευματικό τομέα.

Η Χαλκίδα διαθέτει αρκετά αξιόλογα και σημαντικά αξιοθέατα.

Στην είσοδό της υπάρχει η νέα εντυπωσιακή Καλωδιακή (κρεμαστή) Γέφυρα ένα σύγχρονο τεχνολογικό επίτευγμα οποία συμβάλλει στην ευκολότερη προσέγγιση της πόλης και στην αποφυγή της κυκλοφοριακής συμφόρησης στο κέντρο της.

Η Παλιά Κινητή Γέφυρα χρησιμοποιείται από τους επισκέπτες ως σημείο παρατήρησης της παλιρροιακής εναλλασσόμενης κίνησης των νερών του Ευβοϊκού. Στην σημερινή της μορφή κατασκευάστηκε το 1962.Στην πόλη υπάρχουν επίσης αρχαιολογικό και λαογραφικό μουσείο.

Το Δημαρχείο το οποίο στεγάζεται στο Μέγαρο Κότσικα. Δεσπόζει στην παραλία της πόλης με την όμορφη αρχιτεκτονική του και τη θαυμαστή ισορροπία των όγκων.

Το Κόκκινο Σπίτι της οικογένειας Μάλλιου κοσμεί το Κρηπίδωμα στη βόρεια πλευρά της παραλίας της πόλης. Χτίστηκε το 1884 από τον Γάλλο αρχιτέκτονα Φλεγκίς. Ανήκει στο Δήμο Χαλκιδέων.

Το  Αρχαιολογικό Μουσείο περιλαμβάνει ευρήματα από ανασκαφές που  έχουν γίνει σε διάφορα σημεία της Εύβοιας και κυρίως στην Ερέτρια.

 Το Λαογραφικό Μουσείο περιλαμβάνει σπάνια αντικείμενα, όπλα, νομίσματα, παραδοσιακές ενδυμασίες, τον τρόπο ζωής στην πόλη και την ύπαιθρο κ.ά.

Στο Τουρκικό Τζαμί στεγάζεται βυζαντινή συλλογή, κυρίως από βυζαντινά και μεταβυζαντινά γλυπτά, ψηφιδωτά και κεραμικά, ενώ διάφορα έργα τέχνης εκτίθενται στην Δημοτική Πινακοθήκη.

Στο κέντρο της συνοικίας Κάστρο βρίσκεται η Μεσαιωνική Εκκλησία της  Αγίας Παρασκευής, Πρόκειται για βυζαντινό ναό που ανοικοδόμησαν οι Βενετοί τον 14ο αιώνα. Είναι η πολιούχος της πόλης και εορτάζεται κάθε χρόνο από τις 26 Ιουλίου ως τις 2 Αυγούστου.

Κάστρο Καράμπαμπα Χαλκίδας

Η θέση του Κάστρου ταυτίζεται από μερικούς μελετητές με την αρχαία πόλη Κάνηθο, καθώς σώζονται σποραδικά ίχνη κτισμάτων και τάφων, στην επιφάνεια του εδάφους. Ο λόφος πιθανότατα οχυρώθηκε για πρώτη φορά κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, αλλά είναι βέβαιο ότι δεν είχε οχύρωση στους Βυζαντινούς χρόνους και κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας και τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Το φρούριο που σώζεται σήμερα οικοδομήθηκε από τους Τούρκους το 1684, με σκοπό την προστασία της Χαλκίδας από τους Βενετούς.

 Σχεδιάστηκε από τον Βενετό Gerolimo Galopo και η αρχιτεκτονική του είναι περισσότερο Ευρωπαϊκή και λιγότερο Τουρκική. Το φρούριο πολιορκήθηκε ανεπιτυχώς από τον Μοροζίνι το 1688 και οι Τούρκοι κατόρθωσαν να διατηρήσουν την κυριότητά του έως την απελευθέρωση της Ελλάδας, οπότε και το παρέδωσαν στο Ελληνικό κράτος.

Το κάστρο Καράμπαμπα βρίσκεται σε λόφο της βοιωτικής ακτής, που ονομάζεται Φούρκα. Η θέση του είναι στρατηγική, καθώς ελέγχει τα στενά του Ευρίπου και την πόλη της Χαλκίδας. Η μορφή του είναι μάλλον βενετική, με στενόμακρο περίβολο, προσανατολισμένο Α-Δ, με προτείχισμα στη βόρεια πλευρά, τρεις προμαχώνες και έναν μεγάλο πύργο. Το νότιο τμήμα του τοίχου διατηρείται σε κακή κατάσταση. Αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη έχουν εντοιχισθεί σε αρκετά σημεία του περιβόλου. Ο πιο σύνθετος, εξαγωνικός προμαχώνας βρίσκεται στην ανατολική πλευρά, προς τη Χαλκίδα. Στις επάλξεις διατηρούνται δύο ρωσικά κανόνια του 19ου αιώνα. Η μοναδική πύλη του φρουρίου βρίσκεται στη ΝΑ πλευρά του τείχους, ενώ γύρω της έχουν οικοδομηθεί κτήρια στρατιωτικού χαρακτήρα.

Στον ανατολικό τοίχο του περιβόλου, μεταξύ της πύλης και του ανατολικού πύργου, βρίσκεται κωδωνοστάσιο, κτισμένο στη θέση όπου βρισκόταν η καμπάνα του συναγερμού του φρουρίου. Το μόνο καλά σωζόμενο κτίσμα μέσα στον περίβολο είναι ναός αφιερωμένος στον Προφήτη Ηλία, που χρονολογείται το 1895.

Το δυτικό άκρο του τείχους καταλαμβάνει επτάπλευρος πύργος, η μεγαλοπρεπέστερη αμυντική κατασκευή του φρουρίου.

 Η είσοδος στον πύργο γίνεται από στενό καμαροσκεπή διάδρομο, που θυμίζει λαβύρινθο.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ

         Το φαινόμενο της παλίρροιας(εναλλαγής της ροής των υδάτων ανά έξι περίπου ώρες) στη συρταρωτή γέφυρα στο στενό του ευρίπου

     Το Σπίτι με τα Αγάλματα απέναντι από το Κόκκινο Σπίτι.

     Η εκκλησία του Αγ. Νικολάου βυζαντινού ρυθμού με αξιόλογες αγιογραφίες.

     Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη στην πλατεία του Αγ. Νικολάου.

     Η Δημοτική Πινακοθήκη.

         Το αρχαιολογικό Μουσείο στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (πιο πάνω από τα       

          Δικαστήρια

          Το τζαμί του Εμίρ Ζαδε και η μαρμάρινη αραβική κρήνη στην αρχή της οδού

          Κώτσου

     Το Εργαστήρι Τέχνης στην πλατεία του Αγ. Δημητρίου.

     Ο ναός του Αγ. Δημητρίου, μητρόπολη της πόλης.

     Το Ιστορικό Αρχείο που στεγάζεται στο αρχοντικό Κριεζώτη.

     Το Δικαστικό Μέγαρο στη λεωφόρο Ελ. Βενιζέλου, αρχιτέκτων του οποίου ήταν ο Ματθαίος Καμάρας (1909) που σχεδίασε και άλλα κτίρια της εποχής στην πόλη της Χαλκίδας.

     Άλλα αξιοθέατα είναι το  Φρούριο του Βελή-Μπαμπά και ο  Πύργος του Καρά-Μπαμπά, το Μεσαιωνικό Υδραγωγείο και η Μαρμαρένια Βρύση. Κάτω από τον δρόμο που οδηγεί στο κάστρο του Καράμπαμπα και σε θέση απ’ όπου έχει κανείς πανοραμική θέα της Χαλκίδας και του Ευβοϊκού κόλπου τάφηκε ο συγγραφέας Γιάννης Σκαρίμπας.